Hôm nay là một ngày thối trời (theo nghĩa đen), tôi không có gì để làm nên quyết định chia sẻ một nỗi lo thường trực với tư cách là một dịch giả viên với những người đang làm công việc tương tự trên CLN Hako. Như các bạn cũng đã biết, đây là việc làm không công, hoàn toàn dựa trên sở thích. Chính vì nó "không công", không đem lại lợi ích gì cho bản thân, nên theo tôi nhận thấy cứ 100 người đăng kí Project (PJ) thì chỉ có 2-3 pj vẫn còn hoạt động, đa số đều bị delay không thời hạn. Lý do là vì những dịch giả đó mất đi động lực lúc đầu.
Tôi hiện đang làm cùng một dự án với một đồng nghiệp, có điều vị đồng nghiệp ấy bắt đầu có dấu hiệu mất đi động lực ban đầu của mình, bắt đầu từ triệu chứng "lười".
Khi một dịch giả kêu lười, là lúc mà dự án của họ hiên tại đang có nguy cơ bị "chết". Những người dịch giả đó có xu hướng hầu như không quay lại nhìn mặt "đứa con chết yểu" đó lấy một lần. Đáng buồn thay cho những độc giả yêu thích và theo dõi pj đó một cách mòn mỏi.
Tôi biết đây là thực trạng chung cho tất cả những dịch giả đang làm vì sở thích, tôi có lẽ trong tương lai, vào một ngày thum thủm trời nào đó, lại vứt luôn cái pj mình bỏ bao công sức dịch vì...chán. Tôi hiện tại không muốn thấy cái tôi tương lai đó.
Do đó, tôi muốn cùng thảo luận về những vấn đề sau:
- Làm thế nào để giữ động lực lâu dài cho người mới và bắt đầu công việc dịch thuật trên CLN?
- Khi có dấu hiệu mất đi động lực, ta phải làm gì? Có cách để tránh điều đó chứ?
- Cũng hơi giống câu hỏi đầu tiên. Có mẹo nào để giữ vững động lực một cách lâu dài nhất với những dịch giả thầu PJ dài không?
Xin những dịch giả lâu năm chia sẻ kinh nghiệm ạ!
102 Bình luận
- Câu hỏi để em chọn mở đầu, không phải là một câu đúng :) . Lẽ ra, câu hỏi chính là "Làm dịch giả, bao nhiêu kỷ luật mới đủ?". Và đó cũng là câu trả lời của anh. Ngoài ra, câu trả lời này chỉ đúng trong trường hợp của em. (không tính cho những dịch giả chuyên nghiệp, vì họ được lợi ích từ việc dịch thuật).
Tất cả mọi thành tựu trên đời em muốn đạt được đều xoay quanh nhiều yếu tố. Mà muốn nói cho đơn giản nhất, thì chính là Động lực và Kỷ luật. Trong đó, yếu tố kỷ luật đóng vai trò xương sống, trọng yếu. Động lực xét cho cùng, chỉ là một yếu tố xúc tác. Em có thể chạy cực kì nhanh với động lực nhưng rồi dần dà, nó cũng sẽ phai theo thời gian. Khi đó, thứ giúp em tiến lên được khi bản thân không còn chút động lực nào, chính là Kỷ luật. Em phải tự tạo dựng tính kỷ luật cho bản thân mình bằng cách đề ra mục tiêu là dịch mỗi ngày một chương thôi cũng được. Chậm nhưng chắc, không mãnh liệt nhưng lại bền bỉ. Đây là điều quan trọng nhất và nó chiếm tới 80% cơ sở làm việc của em. Một cái cây vững chắc, không phải vì thân cây to mà vì bộ rễ đã cắm sâu vào trong đất. Nội lực của chính bản thân em là quan trọng hơn cả. (Xét như anh đang dịch Vinh Danh Loài Orc, mỗi ngày 1 - 3 chương, trừ khi bị bệnh bị đứt tay... bla bla..thì mơi không có :)) ).
Ngoại lực chiếm 20% còn lại, đến từ nhiều thứ. Đó là những lời bình luận, động viên và hối thúc của người đọc. Đặc biệt là những lời bình luận tích cực, độc giả hòa vào trong truyện giống như cách mình đã hòa vào tác phẩm, để cảm nhận và theo sát các tình tiết trong truyện cùng với mình, hoặc là những lời bình luận vui (nhưng không vô duyên). Song bản thân anh chẳng kỳ vọng mấy vào cái này. Đa số, mọi người đều đọc mà chẳng để lại một lời bình luận. Có lẽ vì truyện dở, có lẽ vì họ lười....Và đôi khi, cũng có một số bình luận rất "Toxic" mà với anh cái chữ "Tem" là một ví dụ điển hình. Người ta tốn công chăm chút tác phẩm, bỏ sức lực ra để dịch, mà cuối cùng để nhận lại một cái chữ cụt ngủn là "Tem" thì thấy nó rất quá đáng. Tem là gì? Thậm chí cái từ First comment hay "Thank You" hay tốt hơn nữa là "Cảm ơn" nó lịch sự hơn gấp trăm trăm vạn lần cái chữ thô thiển ấy.
Khó có ai đủ động lực, kỷ luật, tài năng và đặc biệt là "Thời Gian" để làm được tất cả những gì mình muốn. Đó là lí do ta cần phải có nhóm dịch. Nếu như em tính đi một mình, tốt hơn em chỉ nên chọn một project duy nhất để đánh. Những người đồng hành với ta, sẽ nâng đỡ ta khi bản thân cảm thấy nản, mệt mỏi...
Độ dài, ngắn của tác phẩm, cũng là một yêu tố khá quan trọng. Những Oneshot hay các truyện chỉ có vài chương, nội dung đơn giản, dễ dịch cũng làm cho em cảm thây ít nản hơn, khi biêt rằng mình chỉ còn một chặng đường ngắn nữa thì có thể tới.
1. Chọn project ngắn như Oneshot hoặc những bộ chỉ có tầm 10 - 20 chương. Em có thể thích hoặc không thích project đó. Nhưng mục đích ở đây, là để em quen dần với việc dịch thuật. Với mỗi Project "hoàn thành", em sẽ có lòng tin rằng mình có thể đi tơi cùng với những project còn lại hơn.
2. Việc em đang làm, cũng là một công việc. Và đã là một công việc, nó chỉ có thể làm được tốt khi em có sức khỏe. Em phải ăn uống đầy đủ, tập thể thao giữ tinh thần mình luôn tích cực, hiệu suất khi ấy của em, tự nhiên sẽ tăng.
3. Em phải xây dựng cho mình tính kỷ luật và yêu tố đó quan trọng hơn động lực. Nhớ lời anh, không cần mãnh liệt, bền bỉ là được.
4. Khi mất động lực, em có thể lấy từ các nguồn 20% còn lại (vì anh biết nội lực khó chuyển hóa hơn ngoại lực, nên cũng không bắt buộc em phải lấy 80% kia). Em có thể nghe nhạc, xem truyện hài, đi tán gẫu với bạn bè. Khi nào có động lực hẵn làm.
5. Những dịch giả thầu PJ dài, những người này, đa phần đều có một lực lượng team hùng hậu (có thể về số lượng, hoặc ít nhưng mà có ý thức làm việc cao). Hoặc có trường hợp chỉ có riêng mỗi họ. Với những dịch giả thầu PJ dài, tự bản thân họ phải lôi được 80% sức mạnh kia. Bởi vì nếu không vận dụng được nội lực của họ, anh dám khẳng định rằng họ sẽ không thể đi tới cùng. Những ai tham lam nhắm vào các PJ dài khi bản thân mình không đủ thực lực (không phải là khả năng translate, mà chính là khả năng tạo động lực/kỷ luật và cả yếu tố thời gian của bản thân) cũng sẽ bỏ project mà thôi :) .
1. Chủ yếu là phải yêu truyện mình dịch, một khi đã yêu rồi thì sẽ có động lực muốn nhiều người biết đến nó, muốn biết cảm giác, suy nghĩ của người khác đọc truyện như thế nào. Động lực thứ hai chắc chắn là bạn đọc, feedback khá là quan trọng để giữ tinh thần dịch giả (dù chỉ là 1-2 chữ "thanks trans", nhiều hơn càng tốt :).
2. Cách của tui theo trên thì đọc lại comment (kiểu như thẩm du tinh thần :), nhưng tốt nhất vẫn là tạm ngưng, nếu không sẽ ảnh hưởng đến chất lượng dịch, từ đó chỉ có theo đà đi xuống thôi.
3. Giống câu 1 nên câu trả lời cũng na ná. Hễ đã yêu rồi thì cứ dựa vào tình yêu đó mà tiến tới :)
Cơ bản là công việc dịch giả này mục tiêu là để chia sẻ truyện mình cảm thấy hay cho mọi người (ít nhất thì tui là z), nên động lực đã nằm sẵn trong đó: "mình cảm thấy" và "mọi người"
p/s: viết xong mới thấy hơi giống mọi người, nếu thấy có hơi sến thì xin thứ lỗi, nhưng mà thực sự là nó như vậy :)
2. Tìm kiếm động lực? Không tìm được thì thôi. Như ở trên, hãy nhắm không nản thì mới làm. Còn nếu đã nản thì đừng làm nữa, vì cố gắng vắt não ra thì chất lượng cũng chả bằng được lúc có động lực đâu. Cách tránh thì tùy mỗi người có một động lực khác nhau khi dịch nên cái nãy không rõ.
3. Như câu 1 nhưng thêm một chút. Có những người dịch chỉ để đọc comment thôi đấy (like me). Đọc giả comment nhiều ủng hộ thì cũng là một cách mang lại niềm vui và hứng thú dịch tiếp rồi (tất nhiên là ngoại trừ spoil và hối chap)
2. Mất rồi thì cứ nghỉ thôi, khi nào hứng lên thì lại dịch tiếp, mình cũng từng bỏ một thời gian do bận đi làm.
Chẳng có cách nào tránh cả, căn bản đây chỉ là một hình thức giải trí, nếu bạn cảm thấy không vui thì sẽ chẳng bao giờ làm được.
3. Mẹo thì bảo đọc giả cmt nhiều lên cho tinh thần đỡ suy sụp =]], or pick những bộ có độ dài chương ngắn và có văn phong đơn giản