CHƯƠNG 6 : THỜI VÀNG SON CỦA CLB CỔ ĐIỂN ĐẦY HÀO HOA

Tháng bảy đã trôi qua và đây là lúc những tiết học nhường chỗ cho kì nghỉ hè, dù vậy tôi vẫn đang đạp xe hướng về trường Kami. Với việc trù tính một khoảng thời gian hai mươi phút thì dù có cuốc bộ đến nơi vẫn đúng giờ, vậy nên tôi cho phép mình thong thả mà tận hưởng một ly cà phê trong khi đỗ xe cạnh cái máy bán nước tự động. Sau đó tôi tiếp tục lao dọc bờ sông, rẽ qua bệnh viện và dừng ngay trước cổng rường. Tại đó tôi đã thấy một cảnh tượng bất ngờ.

Chẳng phải nghỉ hè rồi sao?

Khắp sân trường là ngổn ngang những dàn khung, phông màn và đồ trang trí. Hầu như tất cả học sinh vẫn “đi học” đầy đủ với trang phục mùa hè đang cùng nhau dựng một cái sân khấu trông có vẻ sẽ khá là lớn. Cổ động cho họ bao gồm những tiếng sáo trúc, tiếng ghi-ta điện từ tuốt bên khu Chuyên Dụng mà ở tận ngoài đây còn nghe được rõ to. Cả trường đang tất bật chuẩn bị cho hội Kanya và thực sự phải học ở đây mới biết học sinh Cao trung Kami tràn trề năng lượng đến cỡ nào. Một đám học trò có nhệm vụ quậy để hâm nóng không khí bắt đầu chạy vòng quanh sân trường và tên dẫn đầu đã kiếm đâu được cái loa…

“ANH CHỊ EM ƠI HỘI RỒI ANH CHỊ EM ƠI! KHÔNG CÓ HỌC HÀNH GÌ NỮA HẾT, CỐ GẮNG LÀM MỘT BỮA ĐÃ ĐỜI NHA ANH CHỊ EM ƠI!”

Ánh mắt của tôi bị cuốn theo cái đám dư thừa năng lượng ấy trước khi kịp để ý một thằng học sinh đang lóc chóc chạy ra cổng. Chính là Fukube Satoshi. Hôm nay hắn mặc áo thun tay ngắn và quần soóc, vai đeo một chiếc balô mini trông khá ra dáng vận động viên thể thao.

“Chào.”

“Mìiiiiiinh ơiiiiiiii! Em xin lỗi vì để mình chờ lâuuuuu…”

Cáí giọng luyến éo kinh dị của Satoshi đúng là sự sỉ nhục đối với một bản nhạc rất hay mà CLB Acapella đang biểu diễn. Tôi đã tính đạp xe thẳng về nhà để rửa tai nhưng nghĩ sao lại quay lại, tôi xuống xe mà đi về phía hắn với điệu bộ như sẵn sàng đạp hắn một cái.

“Ê ê, sao vũ phu quá vậy Houtarou?”

“Còn nói nữa à? Biết chữ ‘xấu hổ’ viết thế nào không?”

Satoshi nhún vai.

Quên mất, đúng là hắn không biết thật.

“CLB Thủ Công họp trễ nên kết thúc muộn hơn so với dự tính.”

“Họp về vấn đề gì thế?”

“Tình hình là tụi này tính đan một tấm phông lớn hình cây Mạn-đà-la [1], nhưng có vài rắc rối mới phát sinh nên hôm nay mới phải vào đây đó chứ.”

 Nghe có vẻ gấp gáp nhỉ, nhưng không chỉ hắn hay là anh chàng Toogaito kia. Cả trường đúng là đang cưỡi trên một quả tên lửa.

“Vậy, đã chuẩn bị cái đó chưa?”

Satoshi vặn lại :

“Còn cậu thì sao? Dù gì thì cái đó cũng không phải việc cậu hay làm ở nhà há, có ý tưởng thú vị nào rồi chăng?”

Trả lời câu hỏi đó làm tôi hơi ngượng : “Ờ, đại loại vậy.”

“Ô! Nếu ‘đại loại’ nghĩa là ‘có’ thì hôm nay trời đổ mưa lớn đây. Cảm thấy kiếm cớ trốn khó hơn tìm lời giải hả?… Thôi tớ đi lấy xe, chờ tí nhé.”

Nói xong hắn nhảy chân sáo đến bãi giữ xe.

Để biết lí do vì sao tôi phải chờ Satoshi trước cổng trường cũng như phải dậy sớm vào ngày đầu tiên của kì nghỉ hè quý giá, chúng ta cần quay về thời điểm một tuần trước – ngày mà chúng tôi tưởng như đã tìm ra sự thật về chú Sekitani Jun. Sự thật đó nhiều khả năng đã được đề cập trong “Kem đá” – cuốn tập san đầu tiên của CLB Cổ Điển, nhưng oái oăm thay nó lại là cuốn duy nhất chúng tôi bị thiếu. Điều này dẫn đến một hiện trạng là tôi không có hướng để giải quyết vấn đề, và cũng càng không thể từ bỏ. Tiến thoái lưỡng nan, ôi đắc thắng cho cố vào!

Để Chitanda thất vọng ngay sau khi nhỏ vừa lấy lại tinh thần thì thật là tàn nhẫn, vì thế tôi đã thương lượng với nhỏ : điều tra chuyện này mà không có cuốn tập san là việc quá sức với hai người, hơn nữa người ta có câu “Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”. Đúng là có hơi khó xử cho nhỏ nhưng tôi nghĩ sẽ tốt hơn nếu cho thêm Satoshi và Ibara vào cuộc…

…Và Chitanda đã đồng ý,

“Tớ đoán tụi mình chẳng còn sự lựa chọn nào nhỉ?”

Dù biết là không nên, nhưng chẳng biết sao tôi lại không tự ngăn mình suy nghĩ : liệu Chitanda đã thực sự nhận ra mình cần nhiều hơn một sự giúp đỡ hay nhỏ đã không còn coi chuyện tìm lại quá khứ quan trọng như trước, và phải chăng cuộc hẹn ở “Pineapple Sandwich” chỉ là một lúc cao hứng nhất thời của nhỏ?

Bởi vì ngay hôm sau nhỏ đã triệu tập tất cả thành viên của CLB Cổ Điển, thuật lại đầy đủ những gì đã kể cho tôi và kết thúc bằng một lời nhấn mạnh :

“Tớ rất hiếu kì về chuyện đã xảy ra cho cậu của tớ ba mươi ba năm trước.”

Ibara đồng ý ngay tắp lự,

“Ngay ban đầu tớ đã ấn tượng cái trang bìa rồi. Nếu vụ này được giải quyết biết đâu bên CLB Manga của tớ lại có được ý tưởng hay ho ấy chứ.”

Satoshi tiếp lời : “ ‘Giai thoại về người anh hung thầm lặng đã được lớp hậu bối ba mươi ba năm sau tìm ra’, một chủ đề đáng được nghiên cứu đó!”

Hai cánh tay giơ lên, thế là tốt. Đến lượt tôi lên tiếng :

“Và vì chúng ta đang tìm chủ đề để viết cho tập san năm nay, thế thì sao lại không lấy chuyện của Chitanda làm chủ đề… ý tớ là, nhất tiễn hạ song điêu… à không, ý là viết cái gì có ý nghĩa về câu chuyện đó ấy?”

Lời đề nghị cũng được chấp thuận nhanh chóng. Thế là từ đó việc điều tra sự kiện ba mươi ba năm trước trở thành ưu tiên số một của CLB Cổ Điển.

Xe đạp của Satoshi thuộc loại leo núi, hắn mặc quần soọc nên tôi thấy rõ hai bắp đùi chắc nịch trái ngược hẳn với nửa thân trên gầy nhom một cách ẻo lả. Mà dễ hiểu thôi, một tên nghiện tìm tòi thông tin như hắn thì đạp xe đi đây đó dường như là cơ hội tập thể dục duy nhất.

Mà cũng nói luôn, xe của tôi là một chiếc “mẹ bồng con” [2] và cũng như chủ của nó, chả có gì đặc biệt.

Chúng tôi rời đường cái mà chạy dọc theo bờ sông. Các dãy nhà mới đây còn san sát bắt đầu tách ra. Chúng cứ tách dần, thưa dần, để cuối cùng quang cảnh trước mắt chúng tôi chỉ còn là những ruộng lúa rông thẳng cách cò bay. Dạt vào trốn nắng dưới bóng của mấy tán cây, tôi lấy ra một chiếc khăn tay để lau hết những giọt mồ hôi thi nhau chảy xuống mặt.

Aaa, mất sức quá!

“Cuộc cách mạng thông tin vẫn chưa giành được thắng lợi. Các bằng hữu, chúng ta phải cố lên!” [3]

“Satoshi, sắp đến chưa?”

Cũng dừng lại để lau mồ hôi, hắn cười đáp : “Ờ, nếu với tốc độ của cậu thì chúng ta sắp bò đến nơi rồi.”

Đáng ghét.

“Đi xa cũng có cái đáng của nó, rồi cậu sẽ há hốc mồm khi thấy dinh thự nhà Chitanda. Điền chủ lớn nhất vùng Kamiyama mà lị!”

Ừ, đáng trông chờ ghê. Đáng để biết họ tốn bao nhiêu tiếng đồng hồ để lau dọn cái dinh thự ấy mỗi ngày. Sau khi lau mặt một lần nữa tôi tiếp tục nhấn pê-đan mà đuổi theo Satoshi…

Hắn dẫn tôi qua một chục cái biển báo giao thông nữa trước đi đến một con đường thẳng tắp với hai bên chỉ còn là ruộng. Tôi cố đạp nhanh, và khi đã chạy song song với Satoshi tôi thấy hắn dang huýt sáo. Vui vẻ là bản tính của Satoshi nhưng hình như hắn đang hứng chí hơn thường ngày. Tôi bèn lên tiếng:

“Satoshi.”

“Hử?”

“Có gì mà vui thế?”

Hắn tươi tỉnh đáp : “Tất cả! đạp xe này, trời xanh này, mây trắng nữa… cơ mà cũng hổng trắng lắm, sắp mưa thì phải. Nhưng mà được lao vun vút trên một con đường vắng tanh rộng rãi và ngắm thiên nhiên chẳng phải là đỉnh của đỉnh sao?”

Tôi chen vào một câu đùa:

“Tớ tưởng ai đó đã đồng ý cái luận điểm làm học sinh là sướng nhất cơ mà?”

Nó có tác dụng khi mặt Satoshi xìu đi thấy rõ, hắn đáp : “Ờ… cái ‘cuộc sống hoa hồng’ đó hả…”

“…nhớ lâu quá ta, đã ba tháng rồi còn gì.” Satoshi đột nhiên giảm tốc độ trong khi hắn tiếp tục nói : “Cậu biết không, cơ bản thì tớ vẫn thấy đời học sinh của mình là màu hồng.”

“Hồng sẫm chứ gì?”

“Haha, cũng hay đó chứ. Vậy cậu là màu xám.”

“Từng nói rồi.”

Tôi có hơi cao giọng làm Satoshi phải vội bào chữa : “Có à? Nhưng mà đừng hiểu lầm, tớ không có ý xúc phạm hay coi thường gì đâu nhé!”

“…”

“Và nếu đúng như cậu nói, rằng cuộc đời tớ là màu hồng sẫm thì đừng hòng tớ cho phép ai sơn lại nó thành hồng tươi.”

Tôi bật cười,

“Thật sao? Mặc dù khách quan mà nói hình như nó bị đổi rồi.”

“Đừng mơ chứ!”

Satoshi thốt lên với vẻ hoảng hốt. “Không đâu Houtarou à. ‘Bao nhiêu cuộc họp với Hội học sinh, rồi việc bên CLB Thủ Công, rồi học nữa, bận bịu quá!’ Cậu nghĩ có ngày tớ sẽ ca cẩm vậy sao? Hài hước đấy. Dù có phải sắp xếp thời gian biểu cho hội Kanya hay bỏ hàng giờ để đan tấm phông đi chăng nữa thì mỗi phút, mỗi giây trong đó tớ đều tận hưởng hết thảy. Nếu không tìm thấy niềm vui thì ai lại bỏ những cơ hội đạp xe vi vu như vầy để tới trường vào mỗi Chủ nhật và trong suốt cái hè này chứ?”

“Vậy à.”

“Houtarou à. Có những lúc cá nhân phải cống hiến tài và sức của mình cho cộng đồng, biết vậy nhưng câu vẫn ‘một tấc không di một li không rời’ phải không? Và khi một ai đó tuyên bố rằng ‘mọi người có màu hồng’ thì cậu sẽ giơ tay mà nói ‘loại tôi ra’ không chút chần chừ phải không?”

Hắn nói một hơi thật dài, sau đó trở về với nét mặt tươi tỉnh hơi kém ban nãy,

“Nếu muốn xúc phạm, tớ sẽ gọi cậu là ‘không màu’.”

Satoshi không nói thêm gì nữa. Tôi bắt đầu suy nghĩ về lời cuối của hắn.

…

“Tớ sẽ không nói là muốn giống cậu hay đại loại thế, cậu biết đấy.”

“Giời! Đây chả mong được thế.”

Satoshi cười to, hắn cao giọng : “Nhìn kìa Houtarou, đến nhà Chitanda rồi đó!”

Đúng hơn mô tả, “dinh thự” nhà Chitanda nổi lên sừng sững giữa cánh đồng bát ngát mênh mông. Nó được xây theo kiểu một tầng tryền thống và có tường rào bao quanh. Tiếng nước chảy róc rách chứng tỏ sự hiện diện của một cái hồ trong vườn bị che khuất bởi những hàng thông ngay ngắn như một bộ xếp hình. Trước cái cổng vào lớn có vài người đang cầm môi vẩy nước [4].

“Thấy thế nào? Tuyệt vời đúng không?”

Satoshi thốt lên đầy tự hào. Quả thật dù chẳng phải chuyên gia về làm vườn hay kiến trúc Nhật Bản tôi vẫn cảm nhận được sự vừa trang nghiêm vừa êm dịu toát ra từ căn nhà khổng lồ này. Trng lúc Satoshi còn chưa bày tỏ hết sự ngưỡng mộ của mình thì tôi nhìn vào đồng hồ. Vừa đúng giờ… nhưng còn đứng ngoài đây thì nghĩa là chúng tôi đã trễ.

“Đi thôi, đừng để hai nhỏ kia chờ.”

“Ờ, dĩ nhiên… nhưng mà… Houtarou này.”

“Gì nữa?”

“Lẽ ra phải có người hầu ra tiếp chúng ta chứ?”

Tôi làm như mình chẳng nghe thấy gì, bước tới trước cổng rồi nhấn chuông.

“… Tới ngay!”

Chốc lát sau cửa mở và đứng đằng sau không ai khác chính là Chitanda. Có lẽ bệnh cảm đã khỏi nên giọng của nhỏ đã về với cao độ bình thường. Nhỏ thả suông mái tóc dài qua vai và đang mặc một chiếc đầm màu xanh lục nhợt.

“Xin lỗi đã để cậu chờ lâu.”

Satoshi khẽ tặc lưỡi, vậy là không có người hầu nào cho hắn rồi.

Để giày lại trên bậc thềm trước gian nhà chính, chúng tôi được Chitanda dắt qua một hành lang bằng gỗ mát rượi…

“Hai cậu để xe ở đâu thế?”

“Tụi tớ được để xe ở đâu?”

“Ở đâu cũng được mà.”

Thế thì hỏi làm gì không biết!

Một làn gió mát lạnh ùa ra từ căn phòng khi cánh cửa nhẹ nhàng trượt sang bên. Phòng họp của chúng tôi có cái trần khá cao và diện tích… phải cỡ mười lăm mét vuông, quá rộng rãi và thoáng mát.

“Đến trễ!”

Ibara đã ngồi sẵn trong đó, nhìn thấy bộ đồng phục là biết ngay nhỏ đã phải ghé qua trường trước khi tới đây. Nhỏ đang chống tay lên một chiếc bàn lớn đặt ở giữa phòng. Trên mặt bàn hiện tại có vài khoảng trống nhỏ lộ ra màu nâu đậm của gỗ phản chiếu mờ nhạt ánh sáng phát ra từ mấy hộp đèn gắn trên tường. Phần lớn còn lại của mặt bàn thì bị phủ bởi màu trắng và đen của giấy và chữ. Chắc chắn mấy chục trang đó là thành tựu của Mayaka, vậy là nhỏ đã rất nghiêm túc chuẩn bị “cái đó”.

“Mời các cậu ngồi.”

Tôi ngồi đối diện Ibara, hai đứa chiếm hai cạnh bên của cái bàn trong khi Chitanda ngồi ở vị trí chủ toạ, cạnh còn lại do Satoshi tiếp quản. Tôi tự hỏi những ông bác bảo thủ sẽ lồng lộn lên thế nào khi có một thằng đeo balô thể thao dám can đảm ngồi ở vị trí đối diện chủ toạ như Satoshi [5]. Vừa ngồi xuống hắn liền mở túi và rút ra một xấp giấy cũng kha khá trang, nhiều hơn hẳn xấp của tôi cũng vừa lấy ra khỏi cặp. Ibara ra điệu bộ đã rất sẵn sàng bằng cách xoay bút liên hồi để kìm bớt cái sự háo hức đó, trong khi Chitanda đặt một chồng giấy lên bàn.

“Vậy…”

Chitanda khai màn:

“Hãy bắt đầu buổi thảo luận về kết quả điều tra của chúng ta nhé.”

Chúng tôi đều cúi đầu và mở lời chào nhau.

“Lí do của cuộc họp hôm nay được xác nhận là sự thỉnh cầu để tìm lại hồi ức của tớ. Khi tìm được những cuốn tập san tớ đã nhận ra một sợi dây liên kết giữa chuyện của cậu tớ với sự việc đã xảy ra ở CLB Cổ Điển ba mươi ba năm trước. Hơn nữa, tất cả những gì chúng ta tìm ra sẽ là tư liệu phục vụ cho tập san năm nay.”

Chẳng biết Ibara tự cảm thấy mối liên hệ này là đáng quan tâm, hay là vì Chitanda đã đích thân nhờ nên nhỏ mới hào hứng đến thế?

“Chúng ta đã có một tuần thu thập dữ liệu và bây giờ mỗi người sẽ trình bày hướng suy luận của mình, mà qua đó nêu lên một giả thuyết về sự việc ba mươi ba năm trước. Sau đó chúng ta sẽ nhận xét giải thuyết của từng người để sau cùng rút ra kết luận khả thi nhất.

Hở, có màn thảo luận sau khi trình bày à? Chẳng phải Chitanda chỉ bảo chúng tôi kiếm được manh mối nào hay cái đó rồi mang qua nhà nhỏ thôi sao? … Rồi, nhìn Satoshi và Ibara không ngạc nhiên là biết. Lơ mơ mất cái đoạn đó rồi! Đào đâu ra kết luận bây giờ?

Chitanda đảo mắt qua chúng tôi một lượt rồi nói tiếp : “Đây là trình tự cụ thể, lần lượt từng người sẽ đọc tư liệu của mình, sau đó ba người còn lại có thể đặt câu hỏi, cuối cùng người trình bày đưa ra giả thuyết để mọi người cùng nhận xét. Để đảm bảo trật tự thì việc đặt câu hỏi bắt buộc phải diễn ra sau khi người trình bày đã kết thúc phần báo cáo tư liệu của mình. Vậy, chúng ta hãy bắt đầu với báo cáo thứ nhất.”

Nhỏ có khiếu điều hành đấy chứ.

“Xin mời người đầu tiên trình bày… ơ?”

“Chi-chan à, người đầu tiên là ai mới được?”

“Ưm, là ai đây ta?”

Vừa khen xong… Tôi bèn lên tiếng:

“Ai cũng vậy thôi. Sao cậu không bắt đầu luôn đi?”

Nhỏ gật đầu và liền lấy ra một xấp từ cái chồng giấy để bên cạnh,

“Ừm đồng ý. Vậy… bắt đầu từ tớ rồi theo chiều kim đồng hồ nhé.”

Nhìn sơ qua cũng biết Chitanda đã lấy cơ sở điều tra từ chính mảng thông tin đầu tiên chúng tôi có được. Nhỏ đi từ nguồn – lời tựa của “Kem đá, tập hai”.

Lời tựa

Vậy là năm nay chúng ta lại tham dự hội văn hoá…

Thời gian thấm thoát, vậy là đã một năm kể từ lúc Sekitani-sempai rời xa CLB Cổ Điển và chúng ta.

Sempai đã giũ bỏ tấm áo anh hùng để trở thành huyền thoại, nhờ đó mà lễ hội văn hoá năm ngày sẽ được tổ chức như thường niên.

Tuy vậy, tôi vẫn thường trộm nghĩ : những con người đang bàn tán và ca tụng kia mười năm sau liệu còn nhớ đến người chiến binh thầm lặng và người anh hùng tử tế ấy chăng? Khi tất cả những gì anh để lại chỉ là một quyển tập san, với nhan đề “Kem Đá” do chính tay anh đặt?

Dù là người hy sinh trong cuộc tranh đấu ấy, sempai vẫn cười. Nụ cười của anh như đã theo dòng thời gian mà đến cõi vĩnh hằng, mà đến tận cùng của sự vô biên…

Không, có lẽ chúng ta không ai nên nhớ về anh. Vì câu chuyện của anh không phải là câu chuyện về một người anh hùng.

Khi một câu chuyện bị mất đi phần chủ ngữ cụ thể, nó sẽ được trao cơ hội để trôi theo dòng chảy vô tình của thời gian, để hy vọng được trở nên “kinh điển”.

Liệu ngày đó có tới, khi câu chuyện của chúng ta trở nên kinh điển với một ai đó?

13/10/1968

Kooriyara Youko.

Tôi kịp đọc xong những dòng chữ đã từng nhìn thấy một lần cũng là lúc Chitanda bắt đầu giải thích : “Đây là lời tựa của ‘Kem đá, tập hai’. Thông thường lời tựa chỉ giành cho việc giới thiệu chủ đề của các bài viết trong tập san nhưng ở đây chỉ toàn nhắc đến sự việc ba mươi ba năm trước. Có khả năng rất lớn sự việc này còn được nêu trong tập san năm trước đó nhưng nó đã bị thất lạc… dù sao thì tớ đã tóm tắt những chi tiết chính vào đây.”

Nhỏ lật ra trang sau.

''“Sempai” đã ra đi. (từ đâu?)

''Ba mươi ba năm trước “Sempai” được tôn vinh như “anh hùng”, một năm sau thì trở thành “huyền thoại”.

''“Sempai” là người “chiến binh thầm lặng” và “anh hùng tử tế”.

''“Sempai” đã đặt tên “Kem đá” cho tập san của mình.

''Một sự việc xảy ra và đã có sự hy sinh. (“Sempai” = hy sinh?)

“Ồ!”

Rất ngắn gọn và súc tích, quả là tư chất của một học sinh giỏi… và muốn hiểu toàn bộ cấu trúc.

Sau khi chắc chắn mọi người đã đọc xong, Chitanda tiếp tục:

“Điểm đầu tiên là người ‘Sempai’ này, nói cách khác là cậu tớ, đã rời trường Kamiyama trước khi tốt nghiệp. Trong lý lịch cũng có ghi cậu chỉ mới hoàn thành bậc sơ trung… Các bạn cố gắng theo kịp nhé.”

Đây là lần đầu tiên tôi nghe Chitanda nhắc đến việc chú Sekitani Jun từng học ở Kamiyama, thực tình cũng không khó đoán vì ngay lời tựa cũng đã nói “Sekitani-sempai đã rời xa chúng ta”. Cái chính ở đây, là có lẽ nhỏ không biết vì sao chú ấy lại rời trường nên đã không mang chuyện đó ra kể ở quán cà phê. Nhắc mới nhớ, nhỏ cũng từng đề cập đến việc quan hệ giữa nhà Chitanda và nhà Sekitani không được tốt lắm.

“Điểm thứ hai là sự nhấn mạnh về thời gian, ngoài ra kết hợp với điểm thứ ba nó đã nêu bật kình tượng của người ‘sempai’ này : người anh hùng, người chiến binh ‘thầm lặng’ và ‘tử tế’. Sempai đã chiến đấu với cái gì? Điểm thứ năm chỉ nêu lại chứ không trả lời câu hỏi đó, mặc dù có nhắc đến sự ‘hy sinh’ là kết quả cho cuộc tranh đấu. Còn điểm thứ tư… đó là cái tớ rất hiếu kì và là vấn đề duy nhất tớ chưa có đầu mối. Báo cáo của tớ đã hết, các bạn có câu hỏi gì không?”

Với kiểu trình bày rõ ràng như vậy tôi không có nhiều thắc mắc cho lắm. Cứ tưởng Satoshi đã mở đầu màn vấn đáp thì Ibara đã hỏi ngay lập tức : “Ưm, tại sao cái đoạn ‘vì câu chuyện của anh không phải là câu chuyện về một người anh hùng’ lại không được xét đến?”

Hình như Satoshi có câu trả lời nhưng hắn chỉ nhìn tôi, hắn là một tên thích khoe mẽ nhưng đủ lịch sự để không chen vào lời đáp của Chitanda.

“Tớ nghĩ đó là câu văn thiên về cảm nhận cá nhân, bởi mỗi người có cách nhìn nhận khác nhau về chuyện của người sempai đó.”

“Với lại…”

Vừa đợt Chitanda dứt lời Satoshi đã chen vào ngay,

“Có khả năng là nó không có tính bi tráng của những thiên anh hùng ca khác vì người anh hùng của chúng ta… biết đâu không được quang minh chính đại cho lắm, nên cũng có thể đó không chỉ là cảm nhận cá nhân mà là phép nói giảm nhẹ nhàng.”

Ibara có vẻ đã bị thuyết phục, không còn câu hỏi nào được đưa ra.

“Vậy tớ sẽ đưa ra giả thuyết của mình…”

Chitanda không tỏ ra hồi hộp hay tự tin khi nhỏ trình bày phần cuối:

“Có lẽ cậu của tớ đã vướng phải một rắc rối gì đó mà phải rời khỏi trường. Tớ không chắc lắm nhưng tớ nghĩ nguyên nhân nằm trong một điểm tớ chưa liệt kê ra đây, nó nằm ở phần mở đầu của lời tựa : vậy là đã một năm.”

“… Nói cách khác, có thể cậu của tớ rời khỏi trường đúng vào dịp hội Kanya của năm trước đó, và tớ cũng có thông tin về sự kiện xảy ra ở một số lễ hội truyền thống ba mươi ba năm trước.”

Satoshi vui vẻ nói : “Cuộc bạo động, người ta gọi thế phải không? Các gian hàng bị đe doạ và hàng hoá bị cướp giữa thanh thiên bạch nhật.”

Chitanda gật đầu,

“Có một danh ngôn nói rằng trong mỗi thể chế hay cộng đồng luôn tồn tại những cá nhân chống đối lại thể chế hay cộng đồng đó, hội Kanya hay các sự kiện thường niên khác chắc cũng không ngoại lệ. Hơn nữa các bạn hãy lật sang trang hai mươi bốn quyển Sổ tay học sinh Cao trung Kami.”

Không ai có nó ở đây để mà lấy ra cả, sao tự nhiên lại đề cập đến quyển sổ tay toàn nội quy chán ngắt ấy?

“…Có gì không ổn à?”

“Tình hình là để ở nhà hết rồi, vậy trong cái trang hai mươi bốn đó viết cái gì?”

“Tớ tưởng học sinh nào cũng phải mang bên mình chứ? Mà thôi, ưm, nó viết thế này : ‘Thái độ hay hành vi bạo lực bị tuyệt đối nghiêm cấm trong trường’, vậy đây là giả thuyết của tớ.”

Nhỏ lấy hơi để nói tiếp : “Để giải quyết cuộc bạo động ở hội Kanya cậu của tớ đã sử dụng biện pháp bạo lực và chiến thắng. Có thể cậu được xem như anh hùng nhưng vẫn phải chịu trách nhiệm về hành động của mình. Sự hy sinh đầu đau thương đó đã khiến học sinh lớp dưới duy tôn cậu ấy thành huyền thoại.”

Hừm…

Tôi và Satoshi đồng thanh:

“Xin bác bỏ.”

“Thứ lỗi nhé Chitanda.”

Ibara quay sang, không phải hướng Chitanda mà để nhìn hai đứa tôi với ánh mắt đầy khó hiểu.

“Tớ bị sai ở đâu à? Các cậu có thể nói lí lo bác bỏ được không?”

Chitanda nhìn tôi rất nghiêm túc, tôi chỉ nhún vai mà trả lời : “Cậu đã khẳng định rằng một cộng đồng hay thể chế luôn có những kẻ chống đối, và điển hình là các lễ hội văn hoá đã bị nhắm đến ba mươi ba năm về trước. Nhưng Satoshi có nhắc đến chi tiết các gian hàng bị đe doạ và hàng hoá bị cướp, vậy cậu còn nhớ tớ đã nói gì lúc đề xuất làm tập san mới được đưa ra không?”

Đôi mắt của Chitanda xoay một vòng chậm rãi,

“Cậu bảo nó tốn công quá.”

“Không phải cái đó, cái khác cơ.”

“Cái khác à? Ưm… cậu nói chỉ có ba người là quá ít, bây giờ tụi mình có bốn người rồi này.”

Tôi có nên vỗ tay vì trí nhớ siêu hạng của nhỏ không đây?

“Còn gì nữa?”

“Cậu có đề xuất rằng, để thu lợi nhuận nhanh thì nên…”

Nhỏ sắp nhớ trúng điểm rồi.

“… dựng một sạp bán đồ uống hay cái gì đại loại thế, rồi tớ đã nói…”

“Cậu nói rằng quy định trường không cho dựng sạp bán hàng, thế thì chẳng có ‘hàng’ gì để mà bị cướp trong hội Kanya cả.”

Không tỏ ra đồng tình, nhỏ nghiêng đầu đáp : “Vẫn có khả năng đấy chứ.”

“Là gì?”

“Có thể thứ bị cướp ở đây mang giá trị tinh thần chứ không phải tiền bạc như các nơi khác thì sao?”

Ơ.

…Cũng có lí, thế thì tôi hết đường chống đối rồi.

Satoshi cười to,

“Thảm quá Houtarou à, chỉ có vậy thì không đủ thuyết phục Chitanda-san đâu.”

“Thế cậu có gì nào?”

“Một sự thật chắc chắn không bị vặn lại.”

Satoshi bắt đầu trình bày : “ ‘Mỗi cộng đồng hay thể chế đều có người chống đối’, Chitanda-san chọn rất đúng hoàn cảnh để đưa câu này ra đấy. Nhưng có điều, tuỳ thuộc vào hoàn cảnh lịch sử mà ‘chống đối’ được thể hiện dưới những hình thức khác nhau.”

“Và như Chitanda-san đã chỉ ra, không phải toàn bộ các cuộc bạo động đều liên quan đến việc cướp bóc những thứ mang giá trị hiện kim. Cần nhớ xem ba mươi ba năm về trước còn có sự kiện nào khác mà động cơ phi-vật-chất của nó có thể khơi nguồn cho một cuộc bạo động hay không?”

Hoàn cảnh lịch sử? Hình thức của ‘chống đối’?

Hắn muốn nói tới cái gì thế nhỉ? Ibara và Chitanda có vẻ cũng đang tự hỏi điều đó.

“Là cái gì vậy?”

Ibara lên tiếng hối thúc Satoshi trả lời. Hắn bèn gật đầu và nói một cách đầy khoái chí:

“Đúng là một mốc cụ thể như ‘ba mươi ba năm trước’ thì khó làm ai nhớ được gì nhỉ? Nhưng nếu tớ dùng một khoảng chung chung, ví dụ như thập niên sáu mươi thì sao?”

Thông thường tôi sẽ không bỏ phí thời gian và năng lượng để tranh luận kiến thức với Satoshi, nhưng cũng thật là khó chịu khi thấy hắn huênh hoang ta-đây-biết-tất như lúc này. Không may một cách đầy may mắn, tôi chả biết hồi đó có chuyện gì.

“Sao nào? Mayaka nghĩ ra được chưa?”

Nhỏ giơ hai bàn tay lên ngang mặt, tư thế của kẻ đầu hàng,

“Xin lỗi Fuku-chan, tớ không có ý tưởng nào cả.”

“Vậy à? Thế toà nhà Quốc Hội ở Tokyo này… thêm gợi ý nữa nhé : những bức bích chương, tranh cổ động, nhưng cuộc biểu tình… sao nào?”

“…”

“…”

“Tớ muốn nói đến Phong trào học sinh [6].”

“Hở?”

Ba người chúng tôi thốt lên ngạc nhiên.

“Nè Satoshi, đừng bắt tụi này nghe giảng một tiết Lịch sử Nhật Bản hiện đại chứ. Còn nếu muốn chơi đố vui thì để sau khi giải quyết xong vụ này có được không?”

Nhưng Satoshi không hể tỏ ra chút gì là bông đùa. Hắn tiếp tục : “Houtarou à, tớ đang giải quyết vụ này đây. Nghe này, đúng theo giả thuyết của Chitanda-san thì những vụ phá hoại nhằm vào lễ hội xảy ra khá thường xuyên vào thập niên sáu mươi. Đây là thời điểm mà xung đột giữa chính Đảng và các tổ chức phản động được đẩy lên rất cao, vì thế một số học sinh đã dùng điều đó để làm cớ học đòi khởi xướng bạo động. Không đơn thuần chỉ là cướp đâu.”

“Nói như thể cậu từng sống vào thời đó ấy.”

“Không chỉ trong tuần trước đâu nha, cả một quỹ thời gian đáng kể đã được dùng để ngâm cứu thì cũng phải xơ muối được chút gì chớ?”, Satoshi nhe răng cười.

Hừm, thậm chí chẳng cần đến bài giảng của Satoshi ít nhiều tôi cũng đã nhận ra vì vài chục năm trước là một thời kỳ hỗn loạn, nhưng tôi không biết (thực ra là không quan tâm) cách nào để chứng minh. Vậy là giả thuyết của Chitanda chính thức bị lung lay.

“Ưm, tớ hiểu rồi… tớ đã chưa xét đến khả năng còn có sự việc khác xảy ra vào cùng thời điểm đó.”

Ibara đột ngột lên tiếng, giọng nhỏ ngập ngừng : “Chi-chan này…”

“Có chuyện gì vậy?”

“Tớ nghĩ rằng những phát hiện của tớ sẽ phủ định hoàn toàn giả thuyết của cậu. Dù sao cũng đến lượt tớ rồi… tớ bắt đầu nhé?”

Bực mình đấy, hết một tên không biết xấu hổ và giờ lại có một con nhỏ chẳng biết lịch sự là gì à?

“Ồ không sao đâu, dù gì giả thuyết của tớ đã được chỉ ra điểm không phù hợp rồi mà”, Chitanda vẫn cười tươi, nhỏ thật đáng khâm phục.

“Vậy tớ sẽ rút lại giả thuyết của mình để đến phần trình bày của Ibara-san. Các bạn đồng ý chứ?”

Không có ai phản đối. Thiết nghĩ tôi cũng thật là hay khi bảo Chitanda mở màn bởi Ibara sẽ là người báo cáo tiếp theo. Và để phủ định lại – với cái tính cẩn trọng có thừa – nhỏ sẽ trình bày một cách dễ hiểu nhất có thể.

“Được rồi Ibara-san, xin mời bắt đầu.”

Những bản copy Ibara phát cho chúng tôi, nói thế nào đây nhỉ, đã đáp lại mọng đợi của tôi bằng một lối trình bày khó chịu nhất có thể. Phông chữ thì loè loẹt, trong khi những nét cong cần có ở từng ký tự thì bị vứt sạch…

Đại loại trên tờ giấy khổ B5 nó ghi thế này:

“…Nói cách khác, Hội Anh Em chúng ta đã giành được được tự do và sự nghiệp chống đối sẽ lại tiếp tục, dù có phải tiếp tục chịu áp bức bằng vũ lực.

Nhờ sự giúp đỡ của hội trưởng CLB Cổ Điển – anh hùng Sekitani Jun trong cuộc Xung Đột Lớn hồi tháng sáu cùng lòng kiên định của chúng ta, hình ảnh Bọn Cầm Quyền trông như một lũ đần khi những tính toán của chúng bị phản pháo lại sẽ mãi khắc sâu trong tâm thức của Hội Anh Em. Một kỉ niệm huy hoàng…”

“Đây là đoạn trích từ một tập san cũ của CLB Nghiên Cứu Manga, nhan đề là ‘Thống nhất và Tán dương, tập một” và tổng cộng có hai tập. Giống như quyển của Chi-chan, nó được xuất bản ba mươi hai năm trước. Tớ đã nghĩ là nếu như ‘Kem đá’ đã nhắc đến sự kiện này thì có lẽ trong thư viện vẫn còn cái để tìm kiếm. Y như dự đoán chẳng có mấy CLB còn tồn tại sau ba mươi bốn mươi năm và CLB Manga không thể nào được thành lập từ xưa như thế, ấy vậy mà lại tìm được cái này. Kì diệu quá phải không?”

Tôi không biết nhỏ dùng từ “kì diệu” để nói về việc phát hiện cuốn tập san hay chính nó là kì diệu. Thống nhất và Tán dương… ngày xưa người ta hay dùng cái kiểu đặt tựa kì dị như thế à? Cả cách trình bày theo văn xuôi nữa, nó phù hợp với CLB Cổ Điển hơn là một CLB về Manga…

Mặt khác, đã quá rõ lí do giả thuyết của Chitanda bị bác bỏ. Đơn giản là vì lễ hội truyền thống trường Kamiyama tổ chức vào tháng mười hàng năm nhưng đoạn văn này đã khẳng định sự việc xảy ra vào tháng sáu.

Ibara lấy ra từ túi áo một cuốn sổ ghi chép và tiếp tục : “Xin lỗi vì tớ không trình bày những tóm tắt ra như Chi-chan nên tớ sẽ chỉ đọc vậy. Đầu tiên, ‘Hội Anh Em’ đã bị cáo buộc là một nhóm phản động. Có một cuộc ‘Xung Bột’ diễn ra vào tháng sáu năm trước. Với sự giúp đỡ của Sekitani Jun vấn đề đã được giải quyết và nó gây ra bất lợi cho phe ‘Cầm Quyền’. Đoạn còn lại có vẻ thú vị nhưng tớ không thấy gì liên quan đến sự kiện này hết.”

Tôi không phản đối gì cái kiểu trình bày này, nhưng mà “xung bột” là cái quái gì? Chitanda lên tiếng : “Phần báo cáo vậy là hết phải không?”

“Ừm.”

“Vậy thì, ai có câu hỏi nào không?”

Tôi hỏi ngay : “Cảm phiền giải thích từ ‘xung bột’.”

Satoshi lại hỏi tôi : “Xung bột là gì cơ?”

Ơ, thế ra hắn không biết à? Ngay sau đó hắn chỉ vào bản copy của tôi mà nói :

“Ý cậu ấy là từ này nè, ‘xung đột’.”

Vậy là hắn biết. Không nhìn vào giấy nữa hắn tiếp tục nói : “Đọc là su-to-RAI-fu, thường dùng để chỉ các mâu thuẫn có dính đến vũ trang.”

Satoshi nhìn tôi và nói như thể hắn đang chỉ trích thậm tệ vấn đề về phát âm, nhưng tôi nhận ra hắn chỉ dùng tôi làm bia để nhẹ nhàng chỉnh lại Ibara. Dù có chỗ tài chỗ dở nhưng hắn luôn rất biết giữ ý. Tôi không có ý định giúp hắn, nhưng rốt cuộc vẫn làm bộ chống chế : “Mười lăm năm học từ vựng tớ chưa từng nghe qua từ này.”

“Dễ hiểu thôi, hiện nay thường người ta chỉ sử dụng ‘mâu thuẫn’ hay ‘tranh chấp’, nhưng ‘xung đột’ lại rất thông dụng vào thời đó. Bây giờ chắc chỉ có Yakuza[7] sử dụng mà thôi.”

Ra vậy, đúng như hắn đã đề cập… những từ như “đi quây” dùng để thể hiện ý nghĩa “đập thằng nào đó” [8], nghe thì có vẻ cổ và nhẹ nhàng nhưng hoá ra chẳng hề như thế.

Satoshi nuốt nước miếng và thêm vào một câu nữa : “…Nhưng cái bài viết này, tớ cảm thấy nó không thật.”

Ibara liền giận giữ phản pháo : “Ý cậu ‘không thật’ là sao?”

Satoshi khẽ lộ ra một tiếng than van. Hắn luôn tự tin với những lời đùa cợt của mình và đây là lần hiếm hoi trông hắn tỏ ra xoắn quẩy như thế khi chỉ biết lí nhí : “Không, tớ không bảo cái đó là giả.”

“Chắn chắn là không rồi. Ưm, biết nói sao đây? Đại loại là vầy, người viết bài này không hề tham gia vào bất cứ hoạt động nào liên quan tới sự kiện đó. Giống kiểu một người vừa xem xong một trận đấu và nổi hứng viết bài cảm nhận ấy, thế nên mới dùng lời lẽ như vậy. Nhưng thật sự nó không phải đồ giả đâu, nó…”

Tôi chen vào : “Thế rốt cuộc cậu thấy không thật chỗ nào?”

“A không có gì, chỉ là tưởng tượng ấy mà! Xin lỗi nhé Chitanda-san, chúng ta tiếp tục được chứ?”

Người chủ trì buổi họp gật đầu và chúng tôi cũng đồng ý.

“Vậy thì, mọi người còn câu hỏi nào không?”

Có vẻ là không rồi. Khi Ibara chuẩn bị trình bày giả thuyết của mình, nhỏ trông có vẻ lo lắng khi nhanh chóng đọc lướt qua cuốn sổ một lần nữa.

“Ưm, được rồi, đây là giả thuyết của tớ. Tớ đã bảo nó phủ định hoàn toàn giả thuyết của Chi-chan và mọi người nghe xong sẽ rõ.”

Chúng tôi không ai nói câu nào. Dễ thấy quá mà, tháng sáu và tháng mười cách nhau quá xa.

“Người viết đã chỉ rõ cuộc chống đối đã làm cho tính toán của ‘Bọn Cầm Quyền’ bị phản pháo và kết quả là hội trưởng CLB Cổ Điển rời khỏi trường theo như trong ‘Kem đá’. Vậy, lí do gì dẫn đến việc anh ta phải rời trường? …Giả thuyết của tớ giống với Chi-chan ở chỗ này, là bạo lực. Nạn nhân ở đây… lại chính là ‘Bọn Cầm Quyền’. Có thể là do bị họ cáo buộc dính líu đến phản động như Fuku-chan đã đề cập chẳng hạn. Kết quả sau đó thì thật là dễ đoán : hội trưởng CLB Cổ Điển đã lãnh đạo các thành viên của Hội Anh Em đến đối chất với giáo viên, và rồi…”

Nhỏ nắm tay lại và tung ra một quả đấm.

“Bụp! Cho họ một trận. Cũng có thể là phục kích đánh ngầm hay kiểu gì tương tự. Dĩ nhiên không có vẻ là họ muốn làm thế, nhưng ở đoạn đầu đã nhấn mạnh đến sự ‘tự do’ và tớ xem nó là mấu chốt. Ba mươi ba năm trước đã xảy ra một sự việc nào đó đe doạ đến sự tự do của họ, và để tự vệ hội trưởng CLB Cổ Điển không còn cách nào khác ngoài việc dùng vũ lực.”

Ibara kết thúc phần trình bày bằng việc đóng cuốn sổ lại và nhìn chúng tôi.

“Hmm… Thật sự nghe rất là khó chịu.”

Người chủ trì, không cần lấy một giây tiêu hoá những gì nhỏ vừa nghe đã nói thẳng thừng. Tôi gật đầu đồng tình.

“Khó chịu sao? Ở chỗ nào vậy?”

Chitanda trả lời : “Ibara-san, luận điểm chính của cậu nằm ở việc giáo viên thời đó đã đe doạ đến lối sống của học sinh, dẫn đến việc họ phải dùng bạo lực để đáp lại phải không?”

Ibara suy nghĩ một lúc trước khi đáp : “Ừm, đúng thế.”

“Tuy nhiên, có thể nói là, một vài đoạn tớ hiểu… còn lại thì chẳng hiểu gì cả.”

Nói chung là không hoàn toàn không thể hiểu. Ý của nhỏ đại thể là lập luận của Ibara không được thuyêt phục cho lắm. Tôi bèn thêm vào : “Giả thuyết của cậu quá trừu tượng. Hơn nữa, cái tai hại ở đây là cậu hoàn toàn chỉ dựa vào bài viết đó.”

“Đúng là vậy thật, nhưng mà…”

Dù đã thừa nhận nhưng nhỏ vẫn chưa muốn rút lui.

“Khoan đã, ý cậu là chính trong lập luận của tôi có mâu thuẫn sao?”

Nhỏ cứng đầu hơn Chitanda rất nhiều. Nhưng không may, tôi đã chú ý đến cái mâu thuẫn đó.

“Ừm.”

Tôi ngồi thẳng lên và đáp. Đương nhiên không phải là để chuẩn bị cho một cuộc khẩu chiến, chỉ là cuồng hai bàn chân mà thôi.

“Đơn giản là, chính cậu đã bác bỏ giả thuyết của Chitanda là thay vì vào lễ hội truyền thống tháng mười, sự việc đó đã xảy ra vào tháng sáu. Tuy nhiên nếu chúng ta tin vào cả ‘Kem đá’ lẫn ‘Thống nhất và Tán dương’ thì sự việc xảy ra vào tháng sáu, còn việc rời trường diễn ra vào tháng mười. Giả thuyết của Chitanda không hề đề cập đến điều đó, và cậu không thấy lạ sao khi một người có liên đới trực tiếp đến ẩu đả lại phải chờ đến bốn tháng mới bị đuổi khỏi trường?”

Nếu sự việc diễn ra vào thời này thì việc đuổi học có thể được khẩn cầu xin “treo”  để suy xét, nhưng thời đó lại là chuyện khác. Tôi thêm điều đó vào suy nghĩ của mình.

“Nhưng, có thể là…” Ibara đáp trà, mặc dù trông có vẻ nhỏ đã hiểu.

“Có thể là ‘Kem đá’ đã không chính xác. ‘Thống nhất và Tán dương’ đã đề cập rõ ràng là tháng sáu, trong khi ‘Kem đá’ chỉ đơn thuần bảo là ‘đã một năm trôi qua’. Sự kiện xảy ra vào tháng sáu và tiếp nối bởi việc đuổi học cũng xảy ra ngay sau đó, trong khi lễ hội thì vẫn cứ là tháng mười. Đâu có quá bất hợp lí phải không?”

Một khoảng cách những bốn tháng, nó làm cho mọi lời nói của Ibara lúc này chẳng hơn gì những lời chống chế. Trong khi tôi còn tần ngần thì Chitanda và Satoshi đã lần lượt đưa ra nhận xét về giả thuyết của nhỏ:

“Tớ tin rằng chúng ta không thể bỏ qua một khoảng thời gian dài như là bốn tháng.”

“Tớ cũng vậy. Trong lời mở đầu cụm từ ‘lễ hội văn hoá’  đã được đề cập trước khi đến câu ‘một năm trôi qua’, vì thế tớ nghĩ rằng việc rời trường thực sự diễn ra vào tháng mười.”

Tôi không nói gì cả mà chỉ gật đầu, hai người kia cũng đồng tình. Vậy là ba phiếu chống. Ibara đưa ra một cái nhìn nũng nịu,

“Ôi, kén cá chọn canh quá đi.”

Dù cái phản ứng dễ thương kia không hợp với nhỏ lắm nhưng nó đã giúp làm dịu lại cái không khí căng thẳng nãy giờ đi một chút. Satoshi cũng muốn dàn xếp mọi chuyện bằng việc chốt lại : “Dù sao tớ cũng nghĩ là cách cậu tiếp cận vấn đề tốt đấy chứ.”

Chitanda cũng dỡ bỏ cái vẻ nghiêm túc nãy giờ mà cười tươi,

“Đúng vậy, thảo luận không cần thiết phải quyết liệt đâu.”

Tôi cũng nghĩ thế. Giống như phải nhìn bản đồ ở một nơi đầy mịt mù sương hay nỗi bực tức khi chuyện không theo ý mình vậy, nếu như Ibara xem xét cả ‘Kem đá’ lẫn ‘Thống nhất và Tán dương’ thì giả thuyết của nhỏ có lẽ đã không vướng phải một lỗ hổng như thế. Vậy bây giờ chỉ còn dữ liệu của Satoshi và tôi quyết định tất cả, và việc tôi phải làm là nghĩ ra cách giải quyết cho tất cả những mâu thuẫn nào có thể bị vạch ra.

Nhắc mới nhớ, rốt cuộc mớ dữ liệu của tôi là về cái gì nhỉ? Vì chỉ nghĩ tới việc mang đến để tập hợp tài liệu nên tôi chưa từng nghiêm túc đọc nó cả.

“Vậy, lượt của tớ đến đây là kết thúc nhỉ?”

Chitanda gật đầu, theo chiều kim đồng hồ thì tiếp theo là Satoshi. Ngay sau khi Chitanda đề nghị hắn bắt đầu sắp tài liệu ra bàn. Đột ngột dừng lại, hắn thốt lên đầy vui sướng:

“À vâng, suýt nữa thì quên nói. Vài dữ liệu của tớ bác bỏ giả thuyết của Ibara đó!”

Lần này chúng tôi nhận được những bản copy của “Nguyệt san Cao trung Kami”. Nó làm tôi nhớ lại việc anh Toogaito đã từng nói họ sắp tiến đến kỳ thứ bốn trăm. Nếu trung bình một trăm xuất bản mười kì thì CLB Báo Tường cũng đã trạc tứ tuần, thế mà tôi đã không để ý đến sự hiện diện tất yếu của họ trong sự việc ba mươi ba năm trước. Một trong những tiêu đề đã được khoanh tròn…

Phần liên quan đến cuộc thảo luận của chúng tôi chỉ gói gọn trong một góc nhỏ, nhưng thế là quá đủ để phản bác giả thuyết của Ibara. Chả trách hắn ta tự tin như vậy, có lẽ hắn thực tế vẫn muốn duy trì sự cạnh tranh giữa các người trình bày. Liếc nhanh qua Ibara, tôi thấy nhỏ đang có một vẻ mặt khó hiểu chẳng biết là đang vui hay đang buồn. Không có gì lạ, khi mà Satoshi đã mở đầu màn diễn thuyết của mình bằng việc phê bình giả thuyết của nhỏ chứ không phải Chitanda. Cơ mà Satoshi có lẽ chỉ nhại theo nhỏ cái kiểu mà giả thuyết sau phủ định giả thuyết đầu, một trò đùa tiêu biểu của hắn mà thôi.

▼Sau vụ bê bối ở khu Chuyên Dụng tuần trước – thứ đã để lại vết nhơ trong lòng tự tôn của tất cả các thành viên của tất cả các CLB Nghệ Thuật ở Cao trung Kamiyama – hai người đã bị đuổi và năm người khác bị cảnh cáo lần chót.▼Dĩ nhiên, vẫn tồn tại danh dự trong thế giới của những kẻ trộm. CLB Nghiên Cứu Phim Ảnh lên tiếng rằng họ không đời nào chịu ngồi yên mà chấp nhận sự trừng phạt hà khắc này, và CLB Nhiếp Ảnh khẳng định sẽ một trăm phần trăm đồng tình (bài báo này không đi sâu hơn vào việc xác nhận điều đó). ▼Vấn đề lớn ở đây là việc giải quyết bằng nắm đấm. Coi thường tất cả nỗ lực nhằm giải quyết thông qua đối thoại, những người quá khích đã chọn phương án giản đơn nhưng thảm hại đó là dùng bạo lực. ▼Chúng tôi đã yêu cầu những thành viên năm Ba của CLB Nghiên Cứu Phim Ảnh nhận trách nhiệm về hành động đánh đập dã man Sachimura Yukiko-san (CLB Điện Ảnh Mới, lớp 1-D), người đã hoạt động tích cực trong việc dàn xếp những cuộc đối thoại. Khi chúng tôi xuất bản bài báo này Yukiko-san vẫn đang nằm trong bệnh viện. ▼Cuộc nổi dậy huyền thoại hai năm trước lẽ ra không nên đi đến tình trạng như thế này. Dù tất cả mọi người đều tức giận những quy định được đặt ra gần đây, chúng ta đều không được phép để nó làm tổn hại đến tình đoàn kết quý báu ấy, chúng ta phải kiên trì với sự bất phục tùng trong cộng đồng của chính chúng ta. ▼Chỉ như vậy chúng ta mới có thể sống mà biết mình đang sống vì truyền thống và danh dự.

Satoshi bắt đầu giải thích với bộ mặt bình thản:

“Tất cả phát hiện của tớ là kì báo ‘Nguyệt san Cao trung Kami’ này. Vô tình vấp phải đống báo cũ đang ngủ đông cho kho lưu trữ của thư viện cả chục năm trời nên tớ quyết định đọc để giết thời gian sau giờ học. Tuy nhiên như đã thấy nó không hề trực tiếp đề cập đến sự việc ba mươi ba năm trước, nói trắng ra thì tất cả những gì nó đề cập đến là nằm trong đây. Nói thật chứ, trình bày cái này ra chẳng khác gì tớ đang dắt cả nhóm đi một vòng tròn cả. Manh mối gì mà bảo quản dở tệ, đọc được không tới một nửa. Đó là con chưa nói đến đủ thể loại ghi chú bằng bút lông loè loẹt… đành chịu vậy. Mà thôi, đây là những điểm chính:”

◯ Sự việc đó đã không phải giải quyết bằng bạo lực

'◯'Sự việc đó đã tác động đến toàn trường

'◯'Sau khi sự việc đó xảy ra, “chúng ta” đã đoàn kết

'◯'Sau khi sự việc đó xảy ra, tồn tại sự bất phục tùng trong cộng đồng học sinh

“Điểm đầu và cuối trông có vẻ đối lập nhưng thực ra đều liên quan đến cùng một thứ. Sự việc đã không giải quyết bằng ẩu đã, đó là điểm sai trong giả thuyết của Ibara. Hai điểm còn lại gần như là một. Tuy không dám chắc “chúng ta” ở đây có phải là toàn tường hay không nhưng tớ tự cho mình quyền xem điều đó là không quan trọng.”

Thật không?

Tôi không thể thoả mãn với lời giải thích như thế. Nhận ra điều này Satoshi nhanh chóng thêm vào : “Nghĩ như vầy đi : nếu ‘chúng ta’ là cả trường thì dĩ nhiên bao hàm toàn bộ học sinh; còn nếu không, thì nó vẫn mang nghĩa là ‘chúng ta’ đã quyết định che chắn cho toàn bộ những người liên quan đến. Đúng không nào.”

Ra là thế.

“Phần trình bày đến đây là kết thúc. Có câu hỏi gì không?”

Không có âm thanh nào, Chitanda hỏi lại một lần nữa : “Có ai có câu hỏi nào không?”

À đúng rồi, vừa nghĩ ra điều này tôi đã giơ tay lên,

“Satoshi, liệu cái ‘cuộc nổi dậy huyền thoại’ này với sự việc chúng ta nãy giờ xem xét có phải là hai thứ khác nhau hay không? Bản copy này không đủ để khẳng định điều đó.”

Tôi chỉ hỏi để xác nhận vài điều, Satoshi lắc đầu,

“Không biết. Chả có bằng chứng nào cho biết chúng là một hay là hai.”

“Cậu bảo là ‘không biết’…”

Dù đang tỏ ra bình thản nhưng cách trả lời của hắn quả thật là rất vô tâm. Sở hữu một lượng kiến thức khổng lồ nhưng không phải lúc nào cũng giúp hắn sử dụng chúng một cách đứng đắn…

“…vậy thì mớ thông tin này gần như là vô dụng.”

“Thật à, tớ cũng nghĩa thế.”

“Nói kiểu đó là sao?”

Ibara xen vào : “Thật tình thì, cũng có bằng chứng đấy chứ.”

“Thật sao?”

“Đây là một sự việc lớn đúng không? Chúng ta đã nhận thức được điều đó qua tập san của hai CLB. Vụ của chúng ta và ‘cuộc nổi dậy huyền thoại’ cứ xem là hai sự kiện khác nhau đi, vì mỗi bên lại dùng một tên gọi khác.”

Satoshi vỗ hai bàn tay vào nhau cái bốp,

“A, đúng đó. Tớ cũng ngờ ngợ khi họ lại dùng cái tên này. Mayaka thật quá xá tuyệt!”

Ngờ ngợ cái búa, tôi không tin hắn nghĩ đến điều đó trước khi được Mayaka hậu thuẫn. Lần này nhỏ không hề cãi cố, nếu không có gì chắc chắn về việc hai sự kiện có là một hay không thì cách hợp lý nhất là dựa vào một lô-gic mà đi đại theo một hướng – chúng khác nhau. Tôi vẫy tay thể hiện sự chấp nhận lời giải thích ấy.

Thế là không còn câu hỏi nào nữa.

“Tiếp theo, xin mời cậu đưa ra giả thuyết.”

Satoshi nở một nụ cười đau khổ ngay khi được mời,

“Umm… giả thuyết hả?”

“Có vấn đề gì sao?”

“Chitanda-san, tớ không hề muốn làm gián đoạn… nhưng mà thật sự tớ không thể bói được ra bất cứ một giả thuyết hay cái gì giống như vậy cả. Tất cả những gì tớ làm được là tìm thấy tờ báo này và đủ lập luận để bác bỏ giả thuyết của Ibara. Có lẽ chỉ thế thôi, vì dù gì…”

Biết ngay hắn sẽ lại giở ra cái câu này mà. Hai, ba! Kết luận không thể…

“…kết luận không thể được rút ra khi chỉ có mỗi cơ sở dữ liệu.”

Thế là Satoshi không đưa ra kết luận nào cả, dù tôi cũng chả trông mong gì hơn từ hắn. Giờ cái vấn đề chỉ còn dành cho tôi. Bực cả mình, thật là hối hận khi không chịu đọc kĩ càng hơn một chút. Ít ra thì giả thuyết của tôi cũng nằm sẵn trong đầu nên quên sự do dự đi, tôi tập trung vào phần trình bày.

“Vậy, cuối cùng là Oreki-san. Cậu có thể bắt đầu.”

Tôi gật đầu và đưa cho mọi người những bản copy trong khi mắt thì tranh thủ lướt thật nhanh cái bản của mình. Giống như Satoshi, tài liệu của tôi không chứa đựng nhiều thông tin liên quan trực tiếp. Nó chỉ là một danh sách những sự kiện bình thường.

1967

Sự kiện ở Nhật Bản và trên thế giới

      ·   Tổng sản phẩm quốc gia đã vượt qua cột mốc bốn mươi lăm nghìn tỉ yên, Nhật Bản trở thành trung tâm công nghiệp lớn thứ ba thế giới. Dự kiến năm 1968 sẽ vượt qua Tây Đức để chiếm vị trí thứ hai.

     ·   Một nhóm học sinh trường Fukashi thành phố Matsumoto bị sét đánh khi đang leo núi tại đỉnh Nishiho, mười một người tử vong.

      ·     Phong trào sinh viên ở đại học Waseda leo thang và có sự tham gia của học sinh.

Sự kiện ở Cao trung Kamiyama

         o   Tháng tư: Trong bài diễn văn của thầy hiệu trưởng Eida Tasuku : “Chúng ta không được để mình tự thoả mãn mà làm trường này trở nên tầm thường. Bồi dưỡng nhân tài là nhiệm vụ tiên quyết. Giáo dục trung học phải bồi dưỡng nhân tài để chuẩn bị cho bậc đại học.” Một yêu cầu cải tổ hệ thống dạy và học trong trường đã được hàm ý.

          o   13/6: “Uỷ ban thanh tra lễ hội truyền thống” được thành lập sau giờ học.

          o   Tháng bảy: Tổ chức thăm quan ở Hoa Kỳ. (thầy Manninbashi trưởng đoàn)

         o   2/12: Trong tình trạng tai nạn giao thông xảy ra liên tiếp, học sinh được tập trung và giáo dục nâng cao nhận thức về an toàn giao thông.

         o   12/1: Một phần kho chứa dụng cụ thể thao bị hư hại do bão tuyết.

“Nè Houtarou, có phải đây là…”

Tôi trả lời với một cái nhìn ngán ngẩm : “Ờ, lấy từ cuốn ‘CAO TRUNG KAMIYAMA : 50 NĂM CÙNG NHAU VỮNG BƯỚC’.”

Đã nhìn thấy cách mà ba người kia trình bày, vậy nếu muốn bắt chước thì bây giờ tôi phải tóm tắt lại thành những điểm chính.

…

… Nhưng lấy gì để tóm tắt bây giờ?

Nhìn thế nào đi nữa đây chỉ là một mớ gần-như-vô-nghĩa, thế nên những phút sau tôi gần như cứng đơ vì chẳng biết phải làm gì tiếp theo. Xin lỗi nha, tớ chẳng nghĩ ra được cái gì. Sẽ là giống với thằng tôi thường ngày hơn bằng viêc nói toẹt ra điều đó và để Chitanda và Ibara tự thân lo liệu…

Nhưng thậm chí đối với tôi, lựa chọn này thật là “xám”.

“Xin lỗi. Trước khi tiếp tục cho phép tớ đi ‘giải quyết’ một chút nhé.”

Chitanda cười khúc khích,

“Ừm, dĩ nhiên rồi.”

“Lo lắng hả?” Satoshi tỏ ra muốn giúp tôi bình tĩnh lại nhưng tôi không đời nào để hắn giúp. Chitanda đứng lên và chỉ đường cho tôi, tôi đi theo và tiện tay bỏ tờ giấy vào túi áo.

Tôi bắt đầu suy nghĩ khi được dẫn đến một phòng tắm rất rộng.

Đã có bốn bản copy, bốn nguồn dữ liệu.

Và, những mâu thuẫn được chỉ ra từ những cuộc thào luận sau đó.

Câu trả lời có thể nối kết tất cả lại là gì? Ba mươi ba năm trước chuyện gì đã xảy ra?

Suy nghĩ nào…

Kết luận đây rồi!

“Mọi người này, vì tớ vừa có một hướng suy luận khác nên không có giả thuyết, và dù sao cũng là người trình bày cuối nên tớ sẽ đi thẳng đến kết luận được chứ?”

Vừa nghe đề xuất của tôi Satoshi đã nhoẻn miệng cười,

“Ra thế Houtarou, lại lập mưu nữa à?”

“Cảm phiền đừng đọc suy nghĩ nữa… vậy, tớ sẽ trình bày vắn tắt thôi.”

“Tớ…”

Chitanda hít thở một nhịp trước khi tiếp tục : “Tớ nghĩ như vậy là không trọn vẹn đâu. Dù sao thì, nếu người nào có thể đưa ra giả thuyết mà không tồn tại mâu thuẫn thì đó là cậu đấy Oreki-san.”

…

Th…thật à, giờ mới biết đấy.

“Hãy cho chúng tớ biết suy nghĩ của cậu đi Oreki-san.”

“Đúng đó, nói đại đi đại ca!”

“Tôi cũng mong ông sẽ nói, đây là một cuộc thảo luận mà.”

Vậy là họ đã cương quyết… Không hẳn là bị áp lực, chỉ là tôi cảm thấy khó khăn khi nói trước một đống người đang nhìn chăm chăm vào mình. Thôi được, kiếm cách mở lời vậy. Suy nghĩ một chút tôi nói : “Được rồi, tớ sẽ sử dụng phương pháp 5W1H cổ điển. When (khi nào), where (ở đâu), who (là ai), why (tại sao), how (bằng cách nào) và what (cái gì)… tớ sẽ lần lượt trình bày từng ý một, được chứ?”

Chitanda gật đầu.

“Tốt, vậy đầu tiên là ‘khi nào’. Chúng ta đã biết đó là ba mươi ba năm trước, nhưng không biết là tháng sáu hay tháng mười. Nếu ‘Thống nhất và Tán dương’ đúng thì là tháng sáu, nhưng dựa vào mô tả trong ‘Kem đá’ thì ta lại cảm giác đó là tháng mười. Tuy nhiên, nếu cả hai cùng đáng tin thì có thể nói sự kiện đã diễn ra vào tháng sáu còn việc rời trường của ‘sempai’ là vào tháng mười.”

Ibara nhướn mắt lên trông bực mình thấy rõ, chắc bởi chính tôi đã chỉ ra điểm mâu thuẫn trong lập luận của cô nàng. Tôi lờ đi và tiếp tục nói : “Tiếp theo là ‘ở đâu’, không có vấn đề gì với câu hỏi này : trường Kamiyama. ‘Là ai’, ‘Thống nhất và Tán dương’ cho biết Sekitani Jun – hội trưởng CLB Cổ Điển là nhân vật chính. Cho phép tớ mở rộng ra một chút, nhân vật chính thực sự là toàn thể học sinh trong trường và chú Sekitani chỉ là một trong nhiều nhân vật chính diện.”

Tôi khá chắc chắn những gì vừa nói không mắc chút sai lầm nào, thỉnh thoảng tong lúc nói mắt tôi lại liếc xuống tờ tài liệu. Vậy là ổn, đến món chính nào.

“ ‘Tại sao’. Nếu là đối địch với toàn thể học sinh thì theo lẽ tự nhiên ta sẽ nghĩ đến giáo viên. Xin trích lại câu nói của Ibara, sự tự do bị đe doạ...

…Và nguyên nhân nằm ở chính cái lễ hội truyền thống của chúng ta.”

Vừa dứt lời tôi nhận thấy cả ba người đều hướng ánh mắt khó hiểu về hướng này, tôi nghĩ dường như mình có thể bị đau tim bất kì lúc nào ấy.

“Bộ nó được đề cập ở đâu à?”

“Từ tập san có thể luận ra việc chú ấy rời trường diễn ra vào lễ hội văn hoá, nhưng đâu có gì khẳng định lễ hội liên quan đến sự kiện này?”

Tôi lắc đầu,

“Không, tất cả đều liên quan. Kết luận của tớ đến từ những buổi đối thoại giữa đại diện học sinh và giáo viên và kết quả là lễ hội văn hoá vẫn được tổ chức vào tháng mười như bình thường.”

Satoshi nhìn vào đoạn trích của cuốn sách “CAO TRUNG KAMIYAMA : 50 NĂM CÙNG NHAU VỮNG BƯỚC” rồi nói tiếp : “Ý cậu là cái ‘Uỷ ban thanh tra lễ hội truyền thống’ này à? Nhưng tại sao nó lại là nguyên nhân? Dù có thành lập hay không thì lễ hội vẫn phải được tổ chức như thường niên chứ?”

“Lầm to, nhìn thật kĩ vào cái 50 năm vững bước này này.”

Chitanda và Ibara đã qua chỗ Satoshi để cùng chăm chú quan sát.

“Mỗi sự kiện ở trường đều được đánh dấu bằng hình vuông hoặc tròn.”

“… Tớ nhận ra rồi! Những hình vuông là sự kiện thường niên, còn hình tròn là sự kiện đặc biệt chỉ có trong năm đó!”

“Đúng rồi, nếu xem thêm những năm khác cậu sẽ thấy những sự kiện đó không thể đồng nhất với những cái còn lại.”

Bây giờ tôi lấy cuốn tập san “Kem đá” ra và tiếp tục nói : “Tại sao lại phải thành lập một uỷ ban thanh tra về lễ hội văn hoá vào ba mươi ba năm trước? Chính là để đáp lại sự đấu tranh mạnh mẽ của học sinh về chính cái sự kiện đó. Thế thì tại sao học sinh lại đòi đấu tranh để thành lập uỷ ban? Gợi ý của câu trả lời nằm ở trong chính cuốn ‘Kem đá’ này.”

Tôi dùng bút bi gạch dưới một dòng chữ.

“Chỗ này. Năm ấy, sempai đã giũ bỏ tấm áo anh hùng để trở thành huyền thoại, nhờ đó mà lễ hội văn hoá năm ngày được tổ chức như thường niên. Mấy cậu có thấy gì lạ không?”

Không ai nói gì, nên tôi tiếp tục : “Chúng ta đã biết lễ hội văn hoá là sự kiện thường niên, thế thì cớ gì người viết lại thêm vào một cụm từ quá hiển nhiên như vậy? Chỗ chúng ta cần chú ý đến không phải là ‘như thường niên’, mà chính là ‘năm ngày’!”

“Oreki à tôi thực sự không hiểu ông đang nói gì, cụm từ này đặc biệt chỗ nào?

“Ý của tôi là, nỗ lực của người anh hùng chính là để đòi lấy việc lễ hội văn hoá phải được tổ chức trong năm ngày. Hãy đọc lại đoạn trích bài diễn văn của thầy hiệu trưởng vào tháng tư trong cái bản copy. Rõ ràng quá phải không? Một thông điệp động viên học sinh quan tâm hơn đến việc học tập. Tuy nhiên, chúng ta phải đào sâu vào hàm ý của nó.

Lễ hội truyền thống trường ta diễn ra vào ngày thường, toàn bộ năm ngày. Đó thực sự là khá dài so với các trường khác, thế nên lễ hội mới trở thành biểu tượng của hoạt động CLB trường ta. Nếu hiệu trưởng đã bóng gió rằng học sinh cần tập trung vào việc học… thì nghĩa là thời gian tổ chức lễ hội truyền thống sẽ bị rút ngắn lại. Đương nhiên là phe học sinh không chấp nhận việc đó, và‘tất cả chúng ta đều tức giận’. Đó là lí do xảy ra sự kiện – cái ‘tại sao’.”

Tôi thở dài và nhận thấy mình khát nước. Ước gì có một tách trà đại mạch ở đây… đành phải nuốt nước miếng mà nói cho xong vậy.

“Bây giờ, ‘làm thế nào’ : ‘nhờ sự giúp đỡ của hội trưởng CLB Cổ Điển – anh hùng Sekitani Jun’mà phe học sinh đã tiến hành cái gọi là  ‘Xung Đột Lớn’. Cuối cùng là ‘cái gì’. Tức giận với quy định mới, phe học sinh đã thực hiện thái độ ‘bất phục tùng’ nhưng vẫn giữ nó không chạm mức bạo lực. Kết quả là uỷ ban thanh tra được thành lập và lễ hội được tổ chức trong năm ngày. Có thể nói ít nhất trong sự kiện này đã không hề có bất cứ hành vi bạo lực nào. Tớ không rõ lắm, nhưng không dính đến bạo lực thì có thể là… nhịn đói tập thể, diễu hành hay là cúp tiết, chắc chắn Satoshi rõ phần này nhất. Cuối cùng vì không chịu nổi sức ép từ học sinh, nhà trường đành phải rút lại quyết định rút ngắn số ngày lễ hội, đổi lại ‘người anh hùng’ Sekitani Jun phải rời khỏi đây.”

 Tôi thêm vào một ý nữa.

“Còn vì sao lại có khoảng các giữa sự kiện và việc rời trường, tớ đoán là tại lúc đó chú Sekitani Jun còn đang là tượng đài của phong trào học sinh trường ta. Nếu chú ấy bị đuổi học ngay lập tức thì cơn giận của phe học sinh sẽ không có cách nào xoa dịu được, vậy nên quyết định ấy chỉ được đưa ra khi độ nóng của học sinh về vụ lễ hội đã giảm xuống.”

Tôi thở một hơi sau khi kết thúc phần trình bày. Phù, cảm giác như cái nóng của mùa hè dần trở lại.

Chắc chắn là không còn gì để nói nữa.

Một người đang vỗ tay rõ to, đó là Satoshi.

“Wow, chắc chắn là tuyệt đỉnh đó Houtarou! Biết ngay mà.”

Ibara lẳng lặng thu gom mớ giấy trên bàn. Trông nhỏ không được vui, thế là bình thường.

Còn Chitanda…

Như một đứa con nít vừa đi xem xiếc về, nhỏ vui sướng thốt lên : “Oreki-san thật là tuyệt! Cậu đã đưa ra được một kết luận chỉ với những thông tin ở đây… Thật là không sai khi nhờ cậu giúp đỡ!”

Được khen quả là vui thật, đến nỗi tôi bắt đầu cảm thấy mặt mình đỏ ửng lên.

Có vẻ chúng tôi đã giải xong vấn đề của Chitanda và có một lượng nguyên liệu đáng kể cho tập san năm nay. Từ cái hẹn với Chitanda cuối tháng tư, mọi rắc rối đến bây giờ đã được giải quyết ổn thoả.

Không quên nhiệm vụ chủ trì, Chitanda lên tiếng : “Còn ai có câu hỏi nào không?”

Làm sao mà còn được, nhỏ gật đầu và đưa ra lời kết : “Vậy tập san năm nay chúng ta sẽ viết dựa trên kết luận của Oreki-san, chi tiết về công việc sẽ được bàn vào một ngày khác. Buổi thảo luận dừng lại tại đây… Cám ơn sự cố gắng của các bạn.”

Chúng tôi cùng lặp lại lời cảm ơn.

Chitanda tiễn tôi đến trước cổng. Thấy được nụ cười của nhỏ là đủ cho tôi biết nhỏ đã đã rất hài lòng với buổi thảo luận này.

“Tớ thật sự rất cảm kích.”

Nói xong nhỏ cúi chào tôi thật thấp.

“Không chỉ nhờ mình tớ đâu.”

Tôi nói trong khi đeo giày vào, Satoshi đã ra trước và đang làm điệu bộ hối thúc. Vì chưa quen với đường sá nơi đây nên tôi đành phải nhờ hắn dắt về.

“Được rồi, gặp lại cậu ở trường nhé.”

“Ừ, tớ về đây…”

Tôi vẫy tay chào tạm biệt nhỏ và dinh thự Chitanda.

Khi đã rời đi, theo lẽ thường tôi không thể biết Chitanda đã làm gì sau đó.

Nhỏ đứng trước cổng, trên khuôn mặt là một biểu hiện như vừa nhận ra một điều gì đó. Tôi không thể biết nhỏ đã thì thầm với chính mình cái gì.

Có lẽ, là thế này chăng?

“Nhưng… tại sao lúc đó mình lại khóc?”

[1] Nguyên bản là Mandala (mand: tác riêng, điểm tô; la: vũ trụ) là một đồ hình vũ trụ thu nhỏ, bố cục gồm các vòng tròn với một vòng lớn ở tâm và các vòng khác xung quanh, tuỳ vào phân loại thì các vòng tròn có thể là hình các Đức Phật và Bồ Tát, có thể là biểu tượng, các động tác, hành trạng của Phật và Bồ Tát…

[2] Nguyên gốc là “Mama-chari” (Mama là mẹ, chari là tiếng lóng chỉ xe đạp), là loại xe đạp có một cái giỏ lớn ở phía trước có thể đặt vừa 1 em bé trong trường hợp người mẹ cần phải đi đâu đó.

[3] Houtarou đang nghĩ về câu nói của nhà cách mạng Dân chủ nổi tiếng Tôn Trung Sơn.

[4] Vẩy nước (Uchimizu) là một phong tục của người Nhật vừa mang ý nghĩa tâm linh về sự hoà hợp chân-thiện-mỹ, vừa mang ý nghĩa thiết thực là làm dịu mát mặt đất và chống bụi bay lên. Việc vẩy nước được thực hiện bằng một cái xô nhỏ và một cái môi (còn gọi là mui, đồ múc nước) đều có dạng hình trụ thon.

[5] Theo truyền thống Nhật Bản, người ngồi đối diện với Chủ toạ phải là khách quan trọng nhất (nếu khách là ngang hàng thì không ai được ngồi ở đó) và người khách này chắc chắn phải giữ phép lịch sự tối đa với Chủ toạ.

[6] Một phong trào lớn tại Nhật thời kì sau Thế Chiến thứ hai, thể hiện mong muốn mạnh mẽ của giới học sinh, sinh viên Nhật Bản muốn xoá bỏ lạc hậu và đón chào cái mới.

[7] Yakuza là tầng lớp xã hội đen ở Nhật, tương đương với Mafia nhưng được hợp pháp hoá.

[8] Ở đây người dịch không dùm cụm từ nguyên bản mà chỉ lấy ý tương đương.